Olympische Spelen

Elke vier jaar het grootste sportevenement ter wereld (ook bij de Oude Grieken!)

De Olympische Spelen is een groot sportevenement dat elke vier jaar wordt gehouden. Duizenden atleten uit de hele wereld komen samen om vervolgens bij verschillende sporten te strijden voor een gouden medaille. Misschien wel de belangrijkste prijs die er in het sporten bestaat.

De eerste Olympische Spelen werden bijna 3000 jaar geleden al gehouden in Griekenland. In het jaar 776 voor Christus organiseerde de Griekse stadstaat Olympia voor het eerst de Spelen. Het was een eerbetoon aan de oppergod Zeus en de andere Griekse goden. De verschillende stadstaten sloten voor een korte tijd “de Olympische Vrede” zodat alle atleten veilig konden reizen naar Olympia. Dit was ook een van de redenen dat de Olympische Spelen eens in de vier jaar werden georganiseerd. Bovendien gaf het de sporters genoeg tijd om te trainen voor de Spelen en had het getal 4 en een periode van vier jaar een belangrijke betekenis. Deze periode van vier jaar, heet de Olympiade. Bij de start van de Olympische Spelen werd er een heilig vuur aangestoken ter ere van Zeus, dat de hele Olympische Spelen bleef branden.

De Griekse oppergod Zeus

Een discuswerper rond 500 v. Chr.

Hardlopers rond 300 v. Chr.

Tijdens de “antieke” Olympische Spelen zag je een hoop sporten die ook op de “moderne” Olympische Spelen worden beoefend zoals; hardlopen, boksen, discuswerpen, speerwerpen en worstelen. Ook werden er paardenraces gehouden.

Het meest eervolle onderdeel was de pentatlon, een vijfkamp bestaande uit hardlopen, verspringen, worstelen, speerwerpen en discuswerpen.

Atleten waren toen alleen maar mannen die Grieks burger waren, maar wel uit elke laag van de bevolking, van arme boer tot rijke prins. Vrouwen mochten overigens wel meedoen aan andere sportwedstrijden in het Oude Griekenland zoals bij Nemeïsche Spelen en de Pythische Spelen. De sporten werden in de Oudheid naakt gespeeld. Zo konden sporters laten zien aan de Goden en het publiek hoe goed ze getraind waren maar ook dat ze niet valsspeelden, omdat ze niets konden verbergen.
Als een sporter een onderdeel won, was zijn prijs een lauwerkrans, een krans gemaakt van laurierbladeren.  Maar het belangrijkste was de eer. De winnaar werd voor de rest van zijn leven geëerd door andere burgers. Ze kregen een legendarische status en werden overal ontvangen als helden en zelfs vergeleken met Griekse helden als Achilles.  

Een oude Griekse lauwerkrans rond 300 v. Chr. (sailko, 2010)

Zo ook Koroibos van Elis, hij kwam uit provincie waar Olympia lag. Hij is de eerste winnaar van een Olympisch onderdeel die bekend is. In het jaar 776 voor Christus, won hij het onderdeel “Stadion”, dat was een sprint van ongeveer 200 meter hardlopen, de lengte van de allereerste baan. Dit was het enige onderdeel van de eerste Spelen. De race startte na een trompet signaal en scheidsrechters keken toe dat er geen valse start was. Op het einde stonden er ook scheidsrechters om te bepalen wie de winnaar was. Koroibos zijn heldendom was zo groot, dat bijna 1000 jaar na zijn dood, zijn graf als eerbetoon nog steeds werd bezocht.

De exedra, een speciale tribune voor de jury (NeilEvans, 6 februari 2007)

De startblokken in Olympia (Jamesscottbrown, 2 februari 2008)

In de eeuwen daarna werden de Olympische Spelen alleen maar groter. Rond 350 voor Christus waren er tribunes die wel plek hadden boden aan 45 duizend bezoekers. Er kwam een stenen lijn met startblokken die best veel op de moderne startblokken lijken. Door dat er zoveel toeschouwers waren, kwam er een geheime tunnel van wel 32 meter, waardoor de sporters het stadion konden binnenkomen. De Griekse schrijver genaamd Pausanius zei hierover: “De atleten leken van nergens te komen als de scheidsrechters hen opriepen om deel te nemen aan de wedstrijden”

Het Olympisch Stadion in Olympia (Lesekreis, 9 augustus 2013)

De "geheime" tunnel naar het stadion (Sofie Debognies, april 2005)

De succesvolste Olympiër uit de Oudheid was Leonidas uit Rhodos. Tussen 164 en 152 voor Christus, dat zijn vier Olympische Spelen, behaalde hij 12 overwinningen. Hij won elke keer op drie onderdelen in het hardlopen. Bij het onderdeel stadion (200 honderd meter rennen), het onderdeel diaulos (ongeveer 400 meter rennen) en het onderdeel hoplitodromos. Dat was ongeveer 400 meter rennen in harnas. De hardlopers droegen een helm, scheenbeschermers en een zwaar schild.

Het record van Leonidas zijn 12 overwinningen zou meer dan 2000 jaar in zijn handen blijven.

De antieke Olympische spelen werden uiteindelijk in 393 na Christus afgeschaft door de Romeinse keizer Theodosius I. Hij verbood alle rituelen en evenementen die niet-christelijk waren. Dus ook de Olympische Spelen die ter ere van Zeus waren. Zo kwam er een einde aan de antieke Olympische spelen, die meer dan duizend jaar een belangrijk onderdeel waren van de Griekse samenleving.

Leonidas bij het onderdeel hoplitodromos

Theodosius I (Johann Konrad Friederich, 1836)

Maar na 1500 jaar keerden de Olympische Spelen terug. De Franse baron Pierre de Coubertin vond dat de Olympische Spelen moesten terugkeren. Hij was ervan overtuigd dat dit belangrijk was voor de lichamelijke opvoeding van de jeugd en dat het weer voor vrede zou kunnen zorgen tussen landen en volken. In 1894 werd het Internationaal Olympisch Comité (IOC) opgericht en in 1896 werden de eerste “moderne Olympische Spelen” georganiseerd in Athene, als eerbetoon aan de Spelen van de Oudheid.

Op deze Spelen waren onderdelen uit de Griekse Oudheid als hardlopen, speerwerpen en discuswerpen aanwezig, maar er kwamen ook nieuwe sporten op het programma als schieten, zwemmen en wielrennen. Het bekendste nieuwe onderdeel was bij atletiek, de marathon. Dit onderdeel is gebaseerd op een verhaal uit de Griekse oudheid over de “Slag bij Marathon” in 490 voor Christus. Na de Griekse overwinning rende boodschapper Pheidippides van Marathon naar Athene. Legde zo ongeveer 42 kilometer af, bracht het nieuws met de woorden "We hebben gewonnen!". Toen stierf hij.  De officiële afstand werd bepaald door het IOC op 42 kilometer en het 195 meter en de eerste winnaar was Spyridon Louis uit Griekenland en deed er meer dan drie uur over. Tegenwoordig is dat rond de twee uur.

Baron Pierre de Coubertin

Openingsceremonie van de spelen in 1896

Ook de moderne Olympische Spelen worden om de vier jaar georganiseerd. Iedere keer in een andere stad ergens op de wereld, zoals bijvoorbeeld Los Angeles, Sydney of Beijing. Het Olympisch vuur wordt nog steeds aangestoken in Olympia en vervolgens naar de organiserende stad gebracht. In de jaren na 1896 kwamen er ook steeds meer sporten bij. Zo kwamen bijvoorbeeld in 1924 ook de Olympische Winterspelen met sporten als schaatsen, langlaufen, en bobsleeën.

IJshockey op de winterspelen van 1928

  • Sinds de tweede editie van de moderne Olympische Spelen mogen ook vrouwen meedoen. De eerste vrouwelijke olympiër was Hélène de Pourtalès uit Zwitserland. Ze won goud bij het zeilen tijdens de Spelen van 1900 in Parijs.
  • In 1912 ontwierp Pierre de Coubertin de iconische Olympische vlag. Deze vlag heeft vijf ringen die staan voor de vijf continenten Afrika, Amerika, Azië, Europa en Oceanië. De kleuren van de ringen zijn: blauw, zwart, groen, geel en rood. De achtergrond vormt de zesde kleur, namelijk wit. Zo heeft elk deelnemend land minstens één kleur van zijn vlag in de Olympisch Vlag. Met deze vlag wilde Coubertin laten zien dat de Olympische Spelen een symbool is van wereldwijde eenheid.
  • In 1936 organiseerde Nazi-Duitsland onder leiding van Adolf Hitler de Olympische Spelen. Het was de bedoeling van Hitler om aan de wereld te laten zien dat het blanke Arische ras sterker was dan alle andere rassen. Jesse Owens, een Afro-Amerikaanse sprinter uit de Verenigde Staten stak daar een stokje voor maar liefst vier gouden medailles te winnen.
  • In 1948 werden voor het eerst in Londen spelen georganiseerd voor gewonde veteranen van de Tweede Wereldoorlog die in een rolstoel zaten. Dit was het begin van de Paralympische Spelen. De Olympische Spelen voor mensen met een handicap.
  • In Amerika was in 1968 Martin Luther King net vermoord en het erg onrustig in het land vanwege vele protesten tegen de ongelijke behandeling van Afro-Amerikanen. Daarom werden Afro-Amerikaanse atleten aangemoedigd om niet deel te nemen aan de Olympische Spelen. De Amerikaanse regering wilde niet laten merken dat het niet goed ging in hun land. In plaats daarvan gingen sprinters John Carlos en Tommie Smith wel. Toen ze medailles wonnen, stonden ze met hun vuisten in de lucht op het podium om zo in stilte te protesteren. Zo kreeg werd de strijd om gelijke rechten wereldnieuws.

Hélène de Pourtalès

De Olympische vlag

Paralympische Spelen (INAIL, 1960)

Jesse Owens (Le Miroir des sports, 11 augustus 1936)

John Carlos & Tommy Smith (Angelo Cozzi, 1968)

  • In 1992 mochten voor het eerst professionele basketballers meedoen aan de Olympische Spelen in Barcelona. Alle sterren uit Amerika zoals Michael Jordan, Magic Johnson en Larry Bird deden mee. Ze kregen de naam “Dream Team” en dit team overklaste elke tegenstander. Het “Dream Team” ging de geschiedenis in als het beste sportteam dat de wereld ooit heeft gezien.
  • In 1996 werd het jubileum gevierd van 100 jaar moderne Olympische Spelen. Ondanks zijn strijd tegen de ziekte van Parkinson, stak voormalig zwaargewicht bokskampioen en Olympisch goudenmedaillewinnaar Muhammad Ali de olympische vlam aan tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen van 1996 in Atlanta.
  • Op 11 augustus 2016 behaalde zwemmer Michael Phelps op zijn vijfde Olympische spelen zijn 13de gouden medaille op een individueel onderdeel op de Olympische spelen. Hiermee nam Phelps het ruim 2100 jaar oude record over van Leonidas van Rhodos. In totaal won hij 23 gouden medailles en is hij de succesvolste Olympiër aller tijden.
  • Ireen Wüst is de meest succesvolle Nederlandse Olympiër aller tijden. De Brabantse schaatsster won zes keer goud, vijf keer zilver en eenmaal brons. Na de Winterspelen van 2022 in Beijing beëindigde ze haar topsportcarrière.

Om dit verhaal af te sluiten:

Wist je dat de Olympische Spelen in 1900 in Parijs enkele ongewone sporten kenden, zoals kunstschilderen, beeldhouwen, literatuur en muziek? Kunstenaars konden toen ook Olympische medailles winnen

Waar?

De allereerste Olympische Spelen waren in Olympia, Griekenland!

Meer weten?

Bekijk deze Gouden oefening van Epke Zonderland!