Theo Thijssen

Leerkracht, schrijver en politicus. 

Lees en luister mee!

Aan het begin van de 20e eeuw leefde er een leerkracht die ontzettend veel heeft betekend voor het Nederlandse basisonderwijs. Zijn naam was Theo Thijssen en naast leerkracht was hij schrijver en politicus.

Theo wordt in 1879 geboren in de Jordaan, een wijk in hartje Amsterdam. Doordat Theo een goede leerling was en een zwaar toelatingsexamen uitstekend had gemaakt, mocht hij met behulp van een beurs naar de Rijkskweekschool in Haarlem. Daar kon hij doorleren om onderwijzer te worden. Dit was bijzonder, want zijn vader was schoenmaker. In die tijd was het niet vanzelfsprekend dat je met die achtergrond zo’n mogelijkheid kreeg om te studeren. Na het behalen van zijn diploma keerde hij terug naar Amsterdam en gaf bijna twintig jaar lang les in het basisonderwijs.

Beeld van Theo Thijssen in de Amsterdamse wijk de Jordaan.

Poster van de Bond van de Nederlandsche Onderwijzers.

 Theo was een gepassioneerde leerkracht, maar maakte zich ook vaak zorgen over het onderwijs. Daarom werd hij in 1921 bestuurder van de Bond van de Nederlandsche Onderwijzers. Dit was een vakbond die zich inzette voor leerkrachten en leerlingen. Deze vakbond bestaat nog steeds en heet nu de Algemene Onderwijsbond. Theo Thijssen had een aantal punten waar hij heel hard voor streed. Ten eerste was de positie van de leerkracht heel erg belangrijk voor hem. Directeuren, mensen die lesmethodes maakten en de overheid moesten zich minder bemoeien met het vak van de leraar. Hij was ervan overtuigd dat een goede leerkracht de expert is en dat zij het beste weten wat leerlingen nodig hebben.
Ten tweede was kansengelijkheid voor Theo van groot belang. Het onderwijs van die tijd was gericht op kinderen uit rijke gezinnen. Kinderen uit arbeidsgezinnen konden nauwelijks meekomen. Verder kon hij het niet geloven dat arme kinderen klompen kregen van de gemeente om naar school te kunnen lopen. Theo zei hierover: "Een echte Amsterdammer draagt géén klompen!"

De onafhankelijkheid van leerkrachten en kansengelijkheid voor leerlingen zijn, honderd jaar later, nog steeds belangrijke punten waar veel leerkrachten voor strijden.

Gevelsteen van Theo Thijssen bij de Algemene Onderwijsbond (Daniel Ponsen, 24-11-2023)

Theo Thijssen was ook schrijver en schreef bijna twintig boeken over het onderwijs. Zijn bekendste boek is “Kees de jongen”, maar ook het boek “De gelukkige klas” uit 1923 is een van de belangrijkste onderwijsboeken uit de Nederlandse geschiedenis. Dit boek gaat over een meester genaamd Staal die lesgeeft aan een groep kinderen in Amsterdam. Staal is aardig en houdt van zijn werk. Hij geeft les aan een groep kinderen die allemaal uniek zijn en elk hun eigen persoonlijkheid hebben. Het boek beschrijft hoe het onderwijs in die tijd was. De school had weinig geld en de kinderen hadden niet veel boeken of materialen. Ondanks deze uitdagingen proberen meester Staal en zijn leerlingen er het beste van te maken. Het boek laat zien hoe arm en rijk van elkaar verschillen maar laat ook mooi zien dat een klas met grote onderlinge verschillen, het toch heel goed samen kunnen hebben.

Eerste druk van "Kees de jongen" verscheen bij uitgeverij Van Dishoeck in 1923.

Eerste druk van "de Gelukkige Klas" verscheen bij uitgeverij Van Dishoeck in 1923.

Theo Thijssen (met snor), in de Tweede Kamer. (Collectie SPAARNESTAD PHOTO, 1937)

Na zijn werk als bestuurder van de vakbond, gaat Theo namens de politieke partij SDAP in de Tweede Kamer aan het werk. Ook daar zet hij zich veel in voor het onderwijs. Toen in 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbrak raakte hij werkloos en werd zelfs gearresteerd door de Duitsers. Niet veel later werd hij ziek en overleed in 1943.

Tot op de dag van vandaag is Theo Thijssen een van de belangrijkste boegbeelden van het Nederlandse onderwijs. Als schrijver heeft hij zoveel indruk gemaakt dat de belangrijkste prijs voor jeugdliteratuur de Theo Thijssenprijs heet. Eens in de drie jaar wordt deze prijs uitgereikt. Bekende winnaars zijn onder andere Toon Tellegen, Ted van Lieshout en Sjoerd Kuyper.

Om dit verhaal af te sluiten:

Wist je dat Theo Thijssen een groot liefhebber was van voetbal? In die tijd waren er al schoolvoetbaltoernooien en Theo was dan vaak scheidsrechter. Bovendien was hij een enorme fan van Ajax.

Waar?

Theo Thijssen is geboren en getogen in de Amsterdamse wijk de Jordaan.

Meer weten?

Kees de jongen is in 2003 verfilmd. Bekijk hier de trailer!

Jelmer Evers (dagelijks bestuur AOb) is trotse ambassadeur van Theo Thijssen.
Ook ambassadeur worden? Klik hier!